Badanie zmian skórnych – kto je powinien wykonać po wakacjach?
Nowotwory skóry – profilaktyka przede wszystkim
Nowotworów skóry jest kilka, a największą, oczywiście złą, sławę otrzymał czerniak. Ale nie tylko przed nim powinniśmy chronić naszą skórę kremami z filtrem i bawełnianymi, przewiewnymi ubraniami. Równie podstępny jest rak podstawnokomórkowy, płaskonabłonkowy, neuroendokrynny Merkla, mięsak Kaposiego oraz rak Pageta.
Podstawą profilaktyki w przypadku raka skóry jest stosowanie kosmetyków, które posiadają wysoki współczynnik ochrony przed promieniami ultrafioletowymi, dobranymi w zależności od naszej karnacji. Jeśli pogoda na to pozwala a my musimy wyjść z pomieszczeń zamkniętych, warto chronić miejsca na skórze, które są najbardziej narażone na poparzenia słoneczne. Nie bez znaczenia jest również odpowiednia dieta, która może przynajmniej częściowo chronić nasz organizm przed szkodliwym wpływem wolnych rodników.
Gdy już wrócimy z wakacji, warto natomiast wybrać się do lekarza specjalizującego się w chorobach skóry. Ma on wiedzę i praktykę w dokonywaniu oceny zmian melanocytowych i może określić, czy pozornie kompletnie nic dla nas nieznacząca plamka jest poważnym symptomem raka, a brodawka, która nam faktycznie przeszkadza, zupełnie nam nie zagraża. Jakie badania wykonuje dermatolog i onkolog w odniesieniu do zmian skórnych po ekspozycji na słońce?
Dermatoskopia – co to takiego?
Dermatoskopia jest badaniem zupełnie nieinwazyjnym, niewymagającym przerwania tkanek ludzkich (a więc zastosowania zastrzyków czy nacięć, a także pobierania krwi czy innych płynów ustrojowych). Wykonywana jest za pomocą specjalnej soczewki posiadającej wbudowaną skalę oraz światełko. Dermatoskop jest prostym w użyciu przyrządem, który przykłada się do zmiany i skóry wokół niej. Badane nie boli, nie powoduje dyskomfortu, może optycznie powiększyć zmianę skórną nawet dziesięciokrotnie.
W przypadku badania skóry konieczne jest wykonanie go na całym ciele. Lekarz ocenia wszelkie przebarwienia i zmiany, które pojawiać się mogą w nawet trudno dostępnych miejscach, np. między palcami u stóp, na ich podeszwach, na wewnętrznej części ud czy w fałdach skórnych. Teoretycznie promienie ultrafioletowe tam nie operują, a jednak zmiany nowotworowe mogą się w nich pojawić, a ciężko je dojrzeć gołym okiem.
Dermatoskopia trwa około 10 minut. Gdy lekarz dojrzy zmianę potencjalnie podejrzaną, może chcieć ją zaznaczyć długopisem i zrobić jej zdjęcie do kartoteki. Wykonuje się je po to, aby za jakiś czas podczas kontroli porównać jej wielkość, kształt czy inne cechy charakterystyczne dla różnego rodzaju nowotworów.
Wideodermatoskopia – na czym polega?
Badanie podobne do dermatoskopii, również nieinwazyjne. Wykonane jest za pomocą specjalnej kamerki z wbudowaną soczewką, podłączonej do programu komputerowego, który za pomocą algorytmu oblicza ryzyko i prawdopodobieństwo złośliwego charakteru zmiany. Ponadto umożliwia lekarzowi dokładne obejrzenie zmiany w dużo większym, niż w przypadku dermatoskopu, powiększeniu – nawet do tysiąca.
Badanie dermatoskopem – i co dalej?
Jeżeli dermatolog uzna to za stosowne, może chcieć skierować swojego pacjenta do onkologa. Tak się dzieje, jeśli dermatolog ma wątpliwości co do konkretnej zmiany i chce, aby pacjent skonsultował się ze specjalistą z dziedziny onkologii. Jeżeli zaś nie ma tego typu dylematu i uważa, że zmianę definitywnie należy wyciąć, skieruje pacjenta do chirurga. Wtedy konieczne jest bardzo dokładne określenie umiejscowienia i rodzaju zmiany, co jest szczególnie istotne u pacjentów posiadających ich wiele na skórze.
Prywatne gabinety specjalistyczne mają z pewnością dużo przystępniejsze terminy oczekiwania na wizyty. Nic więc dziwnego, że wielu pacjentów właśnie to rozwiązanie wybiera, gdy chce skonsultować swoje skórne zmiany melanocytowe. Warto pamiętać, że lekarz przyjmujący w prywatnym gabinecie może wypisać pacjentowi skierowanie na oddział szpitalny, np. do kliniki chirurgii plastycznej, dermatologii czy chirurgicznej. Po skierowanie do szpitala nie musimy udawać się do specjalisty przyjmującego w ramach NFZ.
Badanie dermatoskopem może być również wykonane przez lekarza rodzinnego, jednak warto pamiętać, że nie jest on specjalistą w dziedzinie chorób skóry. Lekarz rodzinny może jednak wypisać skierowanie dla pacjenta do dermatologa lub onkologa w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, a także do szpitala.
Jak wyglądają badania zmian skórnych?
Chociaż mają ten sam cel, badanie dermatoskopem i wideodermatoskopem nieco się od siebie różnią. Jednak w przypadku obu pacjent musi zdjąć prawie całe ubranie, aby lekarz mógł dokładnie obejrzeć każdą zmianę.
W trakcie badania, jakim jest dermatoskopia diagnostyczna, dowiadujemy się które zmiany są np. brodawkami łojotokowymi, którymi nie trzeba się przejmować, które zmiany warto usunąć i z jakiego powodu oraz czy konieczna jest pogłębiona diagnostyka. Jeżeli możemy poszczycić się pieprzykami czy brodawkami w okolicach intymnych, również te lekarz powinien obejrzeć. W trakcie badania lekarz może użyć sprayu z płynem rozpylonym na zmianę. Służy to jedynie do ułatwienia powiększenia tej zmiany przez soczewkę.
W przypadku wideodermatoskopii również należy się rozebrać do bielizny. Lekarz najpierw wykonuje czynność mapowania zmian na całym ciele. W tym celu prosi pacjenta, aby ustawiał się w różnych pozycjach, np. podniósł naprzemiennie ręce do góry, zrobił krok do przodu, stanął najpierw jednym bokiem do kamery, a potem drugim, itd. Następnie przechodzi do badania każdej podejrzanej według niego zmiany. Obrazy są automatycznie zapisywane, by móc je w późniejszym czasie porównać. Badanie trwa nieco dłużej niż zwykłym dermatoskopem, nawet do pół godziny. Otrzymujemy zalecenia dotyczące czasu następnej kontroli lekarskej oraz pielęgnacji oraz ochrony skóry. Warto wykonywać badania kontrolne w tym samym gabinecie, ponieważ w ten sposób możemy swoje zmiany porównać.
Badania zmian skórnych – kto powinien się im poddać?
U dermatologa powinien pojawić się każdy przynajmniej raz w roku, jeśli zawodowo lub rekreacyjnie wystawia skórę na ekspozycję słoneczną. Istnieje jednak szereg czynników, które powinny skłonić nas do wizyty u specjalisty częściej: raz na sześć miesięcy lub nawet co kwartał:
- Starszy wiek – im jesteśmy starsi, tym bardziej jesteśmy narażeni na wystąpienia chorób skóry, w tym nowotworów.
- Ograniczanie stosowania kremów z filtrem – tutaj warto jeszcze raz dokładnie przemyśleć profilaktykę i zacząć ją prawidłowo stosować, a także częściej poddawać się badaniu zmian skórnych.
- Predyspozycje rodzinne do nowotworów – jeśli w rodzinie występowały już nowotwory skóry lub innego rodzaju, powinniśmy częściej się badać. Niezależnie od tego, czy był to dziadek czy ciocia.
- Własna historia medyczna z nowotworami w tle – niestety, jeśli już mieliśmy do czynienia z nowotworem skóry, nawet jeśli było to stadium in situ, musimy spotkać się z dermatologiem przynajmniej raz na sześć miesięcy.
Badaniu może poddać się osoba praktycznie w każdym wieku. Chociaż nowotwory skóry są częstsze u osób starszych, nie należy ich wykluczać również u dwudziesto- czy trzydziestolatków, a nawet u dzieci.
Pamiętajmy, że
rak skóry wcześnie wykryty jest w przeważającej większości przypadków całkowicie wyleczalny. Medycyna wciąż się rozwija i produkowane są leki w technologii pozwalającej pacjentowi na prawidłowe funkcjonowanie w czasie kuracji: nowoczesna chemioterapia, radioterapia czy immunoterapia. Tylko wizyta u lekarza umożliwia nam wczesne podjęcie terapii, a tym samym powrót do zdrowia.
Kremów z filtrami przeciwsłonecznymi należy używać przez cały rok, ponieważ słońce operuje bez przerw. W słoneczny zimowy dzień skóra twarzy również narażona jest na podrażnienia, wystąpienie podrażnień oraz zmian wynikłych z zaburzeń produkcji melaniny. Wiele nowoczesnych kremów zawiera już SPf w składzie, co sprawia, że nie jest wymagane stosowanie dodatkowych kosmetyków przeciw promieniowaniu UV.
Obserwacja podstawą profilaktyki
Swoje pieprzyki, przebarwienia i inne zmiany możemy również samodzielnie obserwować, sprawdzając, czy nie ulegają one przekształceniom. Na co powinniśmy szczególnie zwracać uwagę? Jest pięć czynników, które powinny tym bardziej skłonić nas do wizyty u lekarza. Klasyfikowane są one według systemu ABCDE:
- Asymetria (assymetry) – jeśli pieprzyk ma nieregularny kształt.
- Brzegi (borders) – jeśli są poszarpane, mają nierówną powierzchnię.
- Czarny, czerwony (color) – pieprzyki o takiej oraz niejednolitej barwie powinny być skonsultowane z lekarzem.
- Duży rozmiar (diameter) – choć nie jest to regułą, duże pieprzyki (równe i większe niż 6 mm) mogą stanowić większe zagrożenie występowania czerniaka. Nie znaczy to jednak, że małe należy ignorować.
- Ewolucja (evolution) – a więc fakt, czy wygląd pieprzyka w jakikolwiek sposób się zmienia.
Obserwację pieprzyków i zmian skórnych powinnyśmy prowadzić przez cały rok, szczególnie jeśli korzystamy z egzotycznych wakacji zimą, chodzimy do solarium oraz spędzamy większość lata, nosząc koszulki z krótkim rękawem czy szorty. Dzięki temu jesteśmy w stanie szybko wyłapać wszelkie niepokojące nas zmiany i zgłosić się do lekarza.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
