Czarnuszka siewna — właściwości lecznicze i zastosowanie
Czarnuszka egipska a czarnuszka siewna
Ta miododajna roślina jest rozpowszechniona w całej Europie, a jej ojczyzną jest Azja Wschodnia. Jako środek leczniczy jest znana od 2000 lat. Pod łacińską nazwą Nigella Sativa kryje się zarówno czarnuszka egipska, jak i siewna. Potocznie jest też określana mianem czarnego kminu (ang. Black cumin) lub kminem europejskim, a także czarnuszką ogrodową. Egipcjanie twierdzili, że czarnuszka leczy wszystko poza śmiercią – dlatego w literaturze można ją znaleźć również pod nazwą złoto faraonów.
Czarnuszka siewna – opis rośliny
- jest rośliną jednoroczną o prostej rozgałęzionej łodydze zakończonej pojedynczymi kwiatami
- osiąga wysokość od 40-60 centymetrów
- kwiaty są koloru białego lub bladoniebieskiego z błękitnym unerwieniem oraz zielonymi pręcikami
- owocem jest mieszek, w którym dojrzewają czarne nasiona (z łac. Semen Nigellae)
- liście są jasnozielone i pierzastodzielne
- roślina kwitnie od czerwca do lipca.
Czarnuszka siewna nasiona
Nasiona czarnuszki ogrodowej są gotowe do zbioru we wrześniu. Mają nieco kanciasty kształt, a ich smak można określić jako lekko gorzki z delikatną korzenną nutą. Zapach zaś jest nieco terpentynowy. Należy je przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach. Są stosowane do produkcji oleju, suplementów diety i kosmetyków. W kuchni można je używać jako zamiennik maku, a także jako dodatek do wielu dań. Przed dodaniem nasion czarnuszki do posiłku zaleca się zmielić je na pył, dzięki temu nasz organizm łatwiej wchłonie jej składniki odżywcze.
Czarnuszka siewna – skład chemiczny
Nasiona czarnuszki siewnej wykazują bogaty skład i zawierają między innymi:
- błonnik rozpuszczalny i nierozpuszczalny – który poprawia trawienie i wspiera pracę jelit
- olejki lotne – na przykład tymochinon, który jest silnym przeciwutleniaczem i wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwdrgawkowe, przeciwbakteryjne i antynowotworowe
- nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) – w tym kwas linolowy (Omega-6), który działa przeciwzapalnie; kwas oleinowy (Omega-9) może zapobiegać miażdżycy i wspiera pracę serca; a kwas eikozadienowy (Omega-3) obniża ciśnienie krwi i poziom złego cholesterolu.
- nasycone kwasy tłuszczowe (NKT) – kwas palmitynowy, stearynowy i kwas oleinowy – wspierają pracę serca i układu krwionośnego
- witaminy – tiamina, ryboflawina, pirydoksyna, kwas foliowy, niacyna i tokoferole.
Czarnuszka siewna — działanie
Wyciąg z czarnuszki oraz jej nasiona mają bogate właściwości, między innymi:
- działają przeciwzapalnie, przeciwnowotworowo i przeciwwirusowo
- rozszerzają oskrzela
- wspierają odporność i układ oddechowy
- regulują poziom lipidów we krwi
- działają diuretycznie, żółciopędnie i wiatropędnie
- mogą zapobiegać powstawaniu wrzodów żołądka oraz wspierać wątrobę i nerki
- łagodzi objawy alergii
- wykazują działanie terapeutyczne w przypadku cukrzycy i insulinooporności.
Czarnuszka siewna zastosowanie
Kmin europejski dzięki swoim właściwościom ma bogatą paletę zastosowań – od przyprawy po preparat leczniczy.
Kuchnia
- mielona czarnuszka to doskonały zamiennik pieprzu, który nie podrażnia błony śluzowej jelit. Można ją połączyć z solą i uzyskać domową mieszankę przyprawową
- jest składnikiem przyprawy curry oraz marynat
- czarnuszka stanowi świetny dodatek do tłustych i ciężkostrawnych dań, ponieważ wspiera trawienie
- można ją również dodać do pieczywa, twarogu, warzyw i mięs
- jej nasiona są bogate w tłuszcz, dlatego wytwarza się z nich olej
- olej z czarnuszki może być bazą do sosów typu winegret – należy jednak pamiętać, że ma intensywny i ostry smak. Zaleca się, aby dorosłe osoby 2 razy dziennie spożyły po 1-2 łyżeczek oleju z czarnuszki podczas posiłków.
Kuracje
- napar z czarnuszki może być stosowany podczas dolegliwości żołądkowych, jako środek moczopędny i pobudzający laktację
- nasiona Nigella sativa wykazują działanie przeciwzapalne i mogą pozytywnie wpływać na obniżanie stężenia kwasu moczowego we krwi, co jest bardzo istotne podczas leczenia dny moczanowej i hiperurykemii
- właściwości oleju z czarnuszki są wykorzystywane do wzmocnienia odporności, walki z przeziębieniem i alergią, a także do domowej pielęgnacji
Kosmetyki
Nigella sativa z uwagi na swoje właściwości regenerujące naskórek znalazła też swoje zastosowanie w kosmetyce. Krem z czarnuszką może być stosowany w kuracji przeciwko oparzeniom i odleżynom.
Czarnuszka jest rośliną, której potencjał leczniczy w dużej mierze opiera się na tradycyjnym stosowaniu. Badania nad jej właściwościami cały czas trwają. Przed rozpoczęciem samodzielnej kuracji za pomocą czarnuszki zaleca się konsultacje z lekarzem.
Źródła:
1. D. Tuszyńska-Kownacka, T. Starek, „Zioła w polskim domu”, Wydawnictwo Warta, Warszawa 1987 r, str. 75-76
2. J. Moszowicz, „Przewodnik do oznaczania krajowych roślin lekarskich”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Lesne, Warszawa 1985 r, Wydanie II, str. 59
3. J. Volák, J. Stodola, „Rośliny Lecznicze”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne”, Warszawa 1987, str. 205
4. M. Borusiewicz, Z. Janeczko, „Nigella sativa L. – roślinny surowiec o właściwościach plejotropowych”, Czytalenia medyczna, https://www.czytelniamedyczna.pl/5412,nigella-sativa-l-roslinny-surowiec-o-wlasciwosciach-plejotropowych.html, [Dostęp 19-04-2024 r.]
5. R. Jurczak, J. Reguła, „Właściwości prozdrowotne czarnuszki siewnej i jej znaczenie w leczeniu dny moczanowej”, Via Medica Jurnals, https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/download/60445/46894, [Dostęp dn. 18-04-2024 r.]
