Jaki SPF wybrać? Skuteczna ochrona przed promieniowaniem UV
Dlaczego ochrona przed działaniem promieniowania słonecznego jest konieczna?
Eksponowanie ciała na działanie promieni słonecznych pozwala organizmowi uzupełnić zapotrzebowanie na witaminę D, ale jednocześnie naraża skórę na szkodliwy wpływ promieniowania UVA i UVB.
- UVB – oznacza promieniowanie o długości fal 280-320 nm, którego działanie prowadzi do powstawania opalenizny, a bez odpowiedniej ochrony także oparzeń czy podrażnień skóry. W naszej szerokości geograficznej jego działanie jest najbardziej intensywne w sezonie wiosenno-letnim.
- UVA to promieniowanie o długości fal od 320 do 400 nm. Dociera głębiej, a przenikając do skóry właściwej przyczynia się do nadprodukcji wolnych rodników. To rodzaj promieniowania, które odpowiada za degradację włókien kolagenowych i elastynowych, a co za tym idzie przedwczesne starzenie się skóry. Promieniowanie UVA oddziałuje na skórę przez cały rok, także w pochmurne dni. Może przenikać nawet przez szybę.
Działanie promieni słonecznych może powodować również występowanie zaburzeń pigmentacji w skórze i trudnych do usunięcia przebarwień posłonecznych. Najpoważniejszą konsekwencja braku odpowiedniej ochrony przed promieniami UV są jednak choroby nowotworowe skóry. Występowanie poparzeń skóry – w szczególności u dzieci poniżej 15 roku życia – zwiększa ryzyko występowania czerniaka. To nowotwór złośliwy, który rozwija się w melanocytach. Na skutek uszkodzenia DNA komórek odpowiedzialnych za wytwarzanie naturalnego barwnika skóry – melaniny dochodzi do namnażania się komórek nowotworowych.
Szkodliwy wpływ promieniowania słonecznego na skórę pomagają ograniczyć kosmetyki do opalania z filtrami UV. O tym, w jakim stopniu są w stanie zapewnić skuteczną ochronę, informują oznaczenia widoczne na opakowaniu produktu.
- SPF (Sun Protection Factor) informuje o tym, w jakim stopniu kosmetyk zabezpiecza skórę przed działaniem promieniowania UVB. Określa jak długo po zastosowaniu produktu można przebywać na słońcu, jednocześnie unikając oparzeń skóry. Przyjmijmy, że oparzenie skóry narażonej na działanie promieni słonecznych bez jakiejkolwiek ochrony wystąpi po upływie 15 minut. W takim razie zastosowanie kosmetyku z filtrem 30 SPF, wydłuży czas ekspozycji bez ryzyka oparzeń do 450 minut. Powyższe wyliczenia należy jednak traktować jako teoretyczne. W praktyce łatwo zetrzeć kosmetyk ze skóry np. w trakcie aktywności fizycznej lub kąpieli. Wiele osób nakłada też zbyt mało produktu na skórę, co obniża skuteczność jego działania.
A jak sprawdzić stopień ochrony przed promieniowaniem UVA?
- Symbol UVA w kółku to oznaczenie powszechnie stosowane w krajach Unii Europejskiej. Informuje o tym, że ochrona przed promieniowaniem UVA zastosowana w produkcie nie jest niższa niż 1/3 wartości ochrony przed promieniowaniem UVB. Dla produktów z SPF 30 będzie to co najmniej 10.
- Wskaźnik PPD (Persistant Pigmentation Darkening) obliczany jest poprzez porównanie ilości promieniowania UVA potrzebnej do wywołania widocznej trwałej reakcji na skórze w odniesieniu do skóry, która nie jest chroniona. Pozwala więc określić, ile razy mniej szkodliwego promieniowania UVA dotrze do skóry po zastosowaniu kosmetyku.
- Oznaczenie PA odnosi się do klasyfikacji stosowanej w krajach azjatyckich. Większa ilość plusów widocznych na opakowaniu oznacza wyższy poziom ochrony przed promieniowaniem UVA.
PA+ = PPD 2-4
PA++ = PPD 4-8
PA+++ = PPD 8-16
PA ++++ = PPD >16
Wysokość filtra do opalania – czym się kierować przy jej wyborze?
Mimo wiedzy na temat szkodliwego działania promieniowania UV wiele osób nadal marzy o brązowej opaleniźnie, a kosmetyki z filtrami UV traktuje jako przeszkodę w jej uzyskaniu. To błąd. Kosmetyki z filtrem 30 SPF oraz 50 SPF zapewniają wysoki poziom ochrony przeciwsłonecznej, ale nawet one nie blokują działania promieni UV w 100%. Zabezpieczają natomiast przed oparzeniami skóry, zwiększonym ryzykiem chorób nowotworowych czy fotostarzeniem.
-
-
- SPF 20 pochłania 95% UVB
- SPF 30 pochłania 96,7% UVB
- SPF 50 pochłania 98,3% UVB
-
Należy pamiętać, że jaśniejsza skóra jest bardziej podatna na szkodliwe działanie promieni słonecznych. Dlatego w wyborze odpowiedniej wysokości filtra do opalania pomaga określenie fototypu skóry. Taka klasyfikacje została opracowana w 1975 r. przez Thomasa B. Fitzpatricka. Dermatolog wyróżnił 6 rodzajów karnacji, które bezpośrednio wiążą się z zawartością melaniny, czyli naturalnego barwnika w skórze. Zadaniem melaniny jest naturalna ochrona przed działaniem promieniowania UV – zatem im więcej barwnika, tym skóra jest bardziej odporna na oparzenia słoneczne.
-
-
- Fototyp I (celtycki) – w tej grupie znajdują się osoby o włosach rudych lub w kolorze blond. Niski poziom melaniny sprawia, że ich skóra jest bardzo jasna i szczególnie podatna na oparzenia słoneczne. Często można na niej zaobserwować piegi lub prześwitujące naczynia krwionośne. Pod wpływem ekspozycji na działanie promieni słonecznych skóra wcale nie opala się na kolor brązowy, ale szybko pojawia się jej zaczerwienienie.
- Fototyp II (północnoeuropejski) – jego charakterystyczną cechą jest jasna skóra, która nadal pozostaje bardzo wrażliwa na działanie promieni słonecznych, jednak pozwala uzyskać efekt delikatnej opalenizny. Wskazana jest przede wszystkich krótkotrwała ekspozycja na słońce po wcześniejszym zabezpieczeniu skóry kosmetykiem z filtrem UV. Naturalny odcień skóry jest bardziej zbliżony do mlecznego niż różowego, mogą występować piegi. Włosy najczęściej maja kolor blond lub jasnego brązu.
- Fototyp III (środkowoeuropejski) – ten typ karnacji określa się już jako lekko śniady, z kolei kolor włosów mieści się zwykle w granicach od ciemnego blondu do średniego brązu. Osoby o tym fototypie skóry są w stanie opalić się na brązowo i dzięki stosowaniu ochrony przeciwsłonecznej uniknąć przy tym oparzeń.
- Fototyp IV (południowoeuropejski) – oliwkowa skóra, włosy czarne lub w odcieniu ciemnego brązu to charakterystyczne cechy osób z południowoeuropejskim fototypem skóry. Większa zawartość melaniny w skórze pozwala łatwo się opalić w zasadzie przy niskim ryzyku wystąpienia oparzeń słonecznych. Nie powinien być to jednak powód, aby rezygnować ze stosowania kosmetyków z filtrem UV.
- Fototyp V (azjatycki i północnoafrykański) – dotyczy osób rasy żółtej. Skóra jest brązowa i odporna na poparzenia, a przy tym łatwo się opala. Ochrona przeciwsłoneczna na poziomie minimum SPF 15 ma na celu zabezpieczenie skóry przed fotostarzeniem oraz rozwojem chorób nowotworowych.
- Fototyp VI (afrykański) – w przypadku osób czarnoskórych oparzenia słoneczne w zasadzie nie występują. Analogicznie jak w przypadku fototypu azjatyckiego i północnoafrykańskiego rekomendowane jest jednak stosowanie kosmetyków z filtrem o wartości minimum 15 SPF.
-
Osobom z fototypem środkowo- i północnoeuropejskim zaleca się stosowanie kosmetyków z filtrem o wartości 30-50 SPF. W przypadku osób z fototypem celtyckim wskazany jest najwyższy poziom ochrony SPF, a dodatkowo także całkowite unikanie eksponowania ciała na działanie promieniowania UV. Podczas wakacyjnych wyjazdów warto wziąć pod uwagę także fakt, że intensywność promieniowania UVB wzrasta w miarę zbliżania się do równika. Odpoczywając w ciepłym klimacie ryzyko oparzeń jest większe, a skóra wymaga jeszcze skuteczniejszej ochrony.
Wartość ochrony przeciwsłonecznej nie zależy wyłącznie od wartości SPF. Zbyt mała ilość produktu aplikowana na skórę znacznie obniża jego skuteczność. Zalecana ilość produktu to aż 2 mg kremu na 1 centymetr kwadratowy skóry.
Jak dobrać filtr do opalania? Filtry mineralne i filtry chemiczne
Niektóre produkty bardzo łatwo rozprowadzają się na skórze, inne natomiast mogą pozostawiać białe ślady. W przypadku szczególnie wrażliwej i podatnej na podrażnienia skóry warto zwrócić szczególną uwagę na rodzaj filtrów UV zastosowanych w kosmetyku, od których zależy sposób jego działania.
-
-
- Filtry mineralne (fizyczne) nałożone na skórę tworzą rodzaj bariery ochronnej, która odbija promienie słoneczne. Polecane są przede wszystkim dla osób ze skórą mocno przesuszoną i skłonną do atopii, która jest bardziej podatna na podrażnienia. Ponieważ nie przenikają przez naskórek sprawdzą się również jako filtr dla dzieci, których skóra jest cieńsza i nie wykształciła jeszcze w pełni swoich mechanizmów obronnych, a także u kobiet w ciąży i w okresie laktacji.
- Filtry chemiczne szkodliwe promieniowanie słoneczne zamieniają na bezpieczną dla skóry energię cieplną. W przeciwieństwem do filtrów fizycznych nie działają na powierzchni skóry, ale wnikają do jej wnętrza. Co za tym idzie łatwiej się wchłaniają, przez co dla wielu osób mogą być bardziej komfortowe w użytkowaniu. Często maja też lekką konsystencję, która sprawdzi się w przypadku cery tłustej i trądzikowej.
-
Warto zwrócić uwagę, że w sprzedaży dostępne są również produkty, które zapewniają ochronę przed słońcem dzięki obecności zarówno filtrów mineralnych, jak i chemicznych – to tzw. filtry mieszane.
Niezależnie od rodzaju, każdy kosmetyk do opalania wymaga ponownej aplikacji, która zalecana jest co około 2 godziny. Substancje aktywne występujące w filtrach chemicznych z czasem ulegają destabilizacji. W rezultacie po upływie 2-3 godzin od nałożenia produktu, w skórze przestają zachodzić reakcje chemiczne zapewniające jej ochronę przed promieniami UV. Filtry mineralne łatwo z kolei zetrzeć ze skóry w trakcie np. zmiany ubrania czy wycierania skóry ręcznikiem. Ich reaplikacja również jest niezbędna.
Jaki SPF do twarzy?
Podczas gdy jesienią i zimą zakładamy coraz grubsze ubrania, skóra twarzy cały czas eksponowana jest na działanie promieniowania UVA, które przez cały rok działa z taką samą intensywnością. Dlatego niezależnie od pory roku do swojej rutyny pielęgnacyjnej warto włączyć stosowanie kremu do twarzy z filtrem UV. Wysoki poziom ochrony 50 SPF jest wskazany przede wszystkim dla osób z jasną i wrażliwą skóra, cerą dojrzałą, a także dla dzieci. Filtry UV posiadają też w składzie podkłady i kremy BB. W trakcie nakładania makijażu używamy ich jednak w zbyt małej ilości, aby mogły samodzielnie zapewnić skuteczną ochronę przed słońcem. Dodatkowo zawsze warto zastosować krem z filtrem UV pod makijaż o wartości co najmniej 30 SPF. Pudry z filtrem UV mogą z kolei być pomocne w replikacji filtrów UV na makijaż w trakcie dnia.
Stosowanie kosmetyków z filtrami UV to jeden z najważniejszych elementów pielęgnacji przeciwzmarszczkowej. Eksponowanie skóry na działanie promieniowania UV bez odpowiedniej ochrony przyspiesza utratę kolagenu. W rezultacie szybciej tworzą się zmarszczki, a skóra traci napięcie i wiotczeje.
Promieniowanie słoneczne może w niekorzystny sposób wpływać nie tylko na skórę, ale i na wzrok. Błędem, jaki mogą popełnić osoby niedoświadczone jest noszenie okularów, które tylko wyglądają jak przeciwsłoneczne, ponieważ mają przyciemniane szkła, nie posiadają jednak filtrów UV. Takie okulary dają tylko pozorne poczucie bezpieczeństwa, a w rzeczywistości mogą nawet szkodzić. Intensywne światło słoneczne razi w oczy, przez co je mrużymy. Przyciemnione szkła powodują natomiast, że źrenice pozostają rozszerzone, a gałka oczna jest jeszcze bardziej narażona na szkodliwe działanie promieniowania słonecznego. Jego negatywne skutki dla narządu wzroku to m.in. zaczerwienienie, łzawienie lub nadmierna suchość oczu, rozwój stanów zapalnych, a nawet uszkodzenia siatkówki czy rozwój chorób oczu takich jak zaćma czy zwyrodnienie plamki żółtej. Melanocyty występują nie tylko w naskórku, ale także w błonie naczyniowej oka, stąd również w tym miejscu może rozwinąć się nowotwór złośliwy w postaci czerniaka oka. Niezbędnym elementem bezpiecznego opalania powinno więc być nie tylko stosowanie kosmetyków do opalania, ale także noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV 400 lub większym. W godzinach, w których promieniowanie słoneczne jest najbardziej intensywne ochronę wzroku wspomaga także zakładanie kapelusza lub czapki z daszkiem.
Pasjonatka tematów medycznych, która z przyjemnością wyszukuje ciekawostek o zdrowiu i urodzie. Zwolenniczka naturalnych metod leczenia i pielęgnacji. Selekcjonuje najważniejsze informacje i dzieli się nimi na blogu, by upowszechniać zdrowy styl życia i zachęcać czytelników do dokonywania świadomych wyborów.
