Co to jest serotonina i jaki ma wpływ na działanie całego organizmu?

Co to jest serotonina?

Jest to neuroprzekaźnik służący umożliwianiu komunikacji pomiędzy komórkami. Produkowana jest w kilku miejscach w organizmie, m.in. w jądrach Raphe’a w pniu mózgu, komórkach na języku, w skórze, a także w przewodzie pokarmowym. Znajduje się głównie w jelicie, ale w razie potrzeby transportowana jest przez krew do innych obszarów organizmu.

Nazywana jest hormonem szczęścia i nie ma w tym przesady. Odpowiada za regulację nastroju, jednak jej funkcje są dużo bardziej złożone. Pomaga w uczeniu się, zapamiętywaniu informacji, a także w regulacji pracy układu pokarmowego i naczyniowego, normuje apetyt i zdolności motoryczne.

Produkcja serotoniny odbywa się na skutek rozpadu tryptofanu na pojedyncze aminokwasy. Z tego właśnie względu nazywana jest neuroprzekaźnikiem monoaminowym. Do procesu niezbędny jest reaktor chemiczny – hydroksylaza tryptofanowa.

Serotonina – hormon szczęścia

5-hydroksytryptamina znana jest przede wszystkim ze swoich właściwości regulujących nastrój, w szczególności odczuwanie lęku, niepokoju i poczucia szczęścia. W badaniach naukowych niski poziom serotoniny przypisuje się większemu ryzyku występowaniu depresji. Inne wykazały, że serotonina produkowana w pniu mózgu jest niezbędna do utrzymania prawidłowych schematów snu. Jeśli jest jej za mało, sen jest nie tylko zaburzony, ale pacjent ogólnie śpi nawet o połowę mniej.

Pełni ona jednak również inne, niezwykle istotne funkcje w organizmie. Jest częściowo odpowiedzialna za właściwy proces krzepnięcia krwi w przypadku ran – ułatwia ich gojenie. To serotonina odpowiada również za odczuwanie mdłości czy występowanie biegunek. Wzmożona produkcja powoduje odruch odrzucenia nieodpowiedniego czy trującego dla nas jedzenia i tym samym zapobiega zatruciom pokarmowym.

Zbyt wysoki poziom tego hormonu także nie jest korzystny dla zdrowia. Przypisuje się mu zwiększone ryzyko występowania osteoporozy, obniżone libido oraz nadmierne krzepnięcie krwi. W przypadku zwiększonego przyjmowania niektórych leków lub suplementów może wystąpić tak zwany zespół serotoninowy, którego objawy obejmują zaburzenia pracy mięśni, kwasicę metaboliczną, pobudzenie i niepokój, oczopląs, a niekiedy nadciśnienie tętnicze, silną biegunkę i nudności (bez przyczyn w zatruciu pokarmowym) i bardzo wysoką gorączkę. W nieczęstych, skrajnych przypadkach dochodzi nawet do śpiączki i śmierci.

Niedobór serotoniny – objawy

Objawy niedoboru serotoniny obejmują zespół symptomów somatycznych i o podłożu psychologicznym. Do tych drugich należą najczęściej: obniżenie nastroju, odczuwanie lęku, depresji i bezsenności, agresja, impulsywność i drażliwość, obniżony apetyt, zaburzenia odżywiania, ataki paniki, zespół stresu pourazowego oraz lęk przed integracją społeczną.

Badanie serotoniny

Poziom hormonu można w prosty sposób zbadać za pomocą badań laboratoryjnych. Aby je wykonać, nie jest potrzebne skierowanie, jednak nie jest ono również refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Badanie oferowane jest w większości laboratoriów medycznych i w zależności od miasta kosztować może od 150 do 200 zł za pojedyncze pobranie.

Badanie poziomu serotoniny może być pomocne dla osób, które uskarżają się na regularne epizody obniżenia nastroju, stresu lub odwrotnie – niedające się inaczej wyjaśnić nadmierne pobudzenie.

Jak podwyższyć poziom serotoniny?

W przypadku stwierdzonego badaniami obniżonego poziomu serotoniny lekarze nieraz zalecają naturalne, łagodne metody jej podwyższenia. Stosuje się to wtedy, gdy pacjent nie kwalifikuje się do leczenia farmakologicznego lub terapii specjalistycznej, ponieważ nie wykazuje oznak zaburzeń psychicznych. Dzieje się to również, gdy obniżenie serotoniny jest czasowe.

Do naturalnych sposobów podwyższenia 5-hydroksytryptaminy należy odpowiednia dieta. Produkty, które warto włączyć do jadłospisu to pełnoziarniste pieczywo, brązowy ryż, owsianki z dodatkiem pestek i orzechów, tłuste ryby morskie, jajka, awokado, banany, czekolada z wysoką zawartością kakao. Są one bogate w naturalny tryptofan, kwasy omega-3 i omega-6, potas, magnez i witaminy z grupy B. Naturalnie nastrój może równiez poprawić dziurawiec zwyczajny, najczęściej stosowany w formie naparów na trawienie i zaburzenia pracy układu pokarmowego. Jest on składnikiem wielu suplementów diety.

Umiarkowane ćwiczenia wspomagają uwalnianie tryptofanu do krwi, czym zwiększają poziom serotoniny. Istotne, aby ćwiczyć na poziomie, który jest dla nas najbardziej komfortowy. Może to być zarówno spacer na świeżym powietrzu, jak i jazda na rowerze stacjonarnym czy aerobik. Ćwiczenia to doskonały sposób na obniżenie poziomu stresu.

Niektóre suplementy lub leki ziołowe mogą zwiększać poziom serotoniny we krwi poprzez dostarczanie, lub wspomaganie uwalniania tryptofanu. Należą do nich wspomniany wyżej dziurawiec zwyczajny, produkty sojowe, kwasy omega-3, 5-HTP (5-hydroksytryptofan), czysty tryptofan oraz probiotyki umożliwiające osiągnięcie równowagi mikrobiologicznej w jelitach. Suplementów nie należy włączać samodzielnie do diety, jeśli przyjmowane są leki antydepresyjne, ponieważ może to zwiększać ryzyko występowania zespołu serotoninowego.