Zapalenie płuc: czym jest i jak je rozpoznać?

Zapalenie płuc, choć rzadziej spotykane niż kiedyś, wciąż zbiera żniwo w Unii Europejskiej. Czym w istocie jest ta choroba, jak rozpoznać jej symptomy i czy można jej zapobiegać? Jak leczyć zapalenie płuc u dorosłych i dzieci oraz jak wspierać swoje zdrowie, aby wróciło do normy po chorobie?

Czym jest zapalenie płuc?

Zapalenie płuc to nic innego jak obrzęk tkanki jednego lub obu płuc. U zbiegu płuca i przewodów oddechowych znajdują się skupiska małych pęcherzyków powietrznych. W tej chorobie ulegają one zapaleniu i wypełniają się płynem. Objawy mogą pojawić się w przeciągu kilku dni, a niekiedy nawet w ciągu 48 godzin. 

Choroba ta może wystąpić u każdego: od dzieci po osoby starsze, przy czym najwięcej zachorowań i zgonów notuje się w tej ostatniej grupie. Wynika to z ich osłabionej odporności, dłuższego czasu trwania rekonwalescencji oraz niewystarczającej opieki. Zarówno osoby starsze jak i dzieci często wymagają leczenia szpitalnego. 

Zapalenie płuc – przyczyny

Najczęściej zapalenie płuc jest wynikiem zakażenia bakterią Streptococcus pneumoniae. Do rzadziej spotykanych przypadków należą szczepy Haemophilus influenzae i Staphylococcus aureus, a u dzieci pneumokoki, jednak choroba może być również wywoływana przez wirusy i niektóre grzyby. 

Wirusowe zapalenie płuc może być spowodowane syncytialnym wirusem oddechowym (RSV) lub wirusem grypy typu A lub B. Jest to często spotykana forma zapalenia płuc u dzieci.

Grzybicze zapalenie płuc jest domeną osób z bardzo obniżoną odpornością oraz cierpiących na choroby autoimmunologiczne, np. astmę lub przewlekłe schorzenia dróg oddechowych.

Zdarzają się również przypadki zachorowania podczas leczenia szpitalnego, w tym po zabiegach operacyjnych. Szczególnie narażone są osoby korzystające z maszyn wspomagających oddychanie.

Objawy zapalenia płuc

Objawy zapalenia płuc niestety nie są proste w rozpoznaniu przez chorego, ponieważ przypominają typowe symptomy grypy, przeziębienia oraz innych infekcji dróg oddechowych. Długo utrzymujący się, świszczący kaszel z ropną wydzieliną, wysoka gorączka, która nie ustaje po kilku dniach oraz ból w klatce piersiowej podczas wdechu i wydechu powinny być pierwszymi sygnałami alarmowymi. Nagły brak tchu przy swoich codziennych, regularnych czynnościach, np. wchodzeniu po schodach czy zakupach, a także szybszy niż zwykle oddech to kolejne znaki ostrzegawcze, o których należy powiedzieć lekarzowi.

Zapalenia płuc nie da się samemu zdiagnozować, ponieważ potrzebne jest do tego badanie osłuchowe, a niekiedy i laboratoryjne. Lekarz rodzinny powinien być w stanie określić, czy ma do czynienia z tą chorobą, czy ze zwykłą infekcją. Może on również zlecić badanie rentgenowskie klatki piersiowej, szczególnie jeśli pacjent późno się do niego zgłasza. Niekiedy lekarz zleca również zrobienie wymazu w celu identyfikacji drobnoustrojów powodujących tę chorobę. 

Czym jest bezobjawowe zapalenie płuc? Wbrew nazwie, ma ono symptomy bardzo podobne do klasycznej formy tej choroby, jednak są one mniej nasilone. Dlatego często mylone są z typową infekcją dróg oddechowych, np. grypą.

 

Zapalenie płuc – leczenie

Bakteryjne zapalenie płuc niemal zawsze leczy się antybiotykami. Niezbędne jest przy tym pozostanie w domu i picie dużej ilości płynów. Co istotne, nawet po wyleczeniu, przez jakiś czas może pacjentowi jeszcze dolegać umiarkowany kaszel. U osób, którym leczenie domowe nie pomaga oraz tych z wyraźnie obniżoną odpornością, może okazać się niezbędne leczenie w szpitalu. W przypadku leczenia wirusowego lub grzybiczego zapalenia płuc lekarz może ocenić ryzyko stosowania antybiotyków oraz leków przeciwwirusowych.

W leczeniu zapalenia płuc najistotniejszym elementem jest jego ciągłość. Nawet po ustąpieniu objawów, nie można na własną rękę przerywać kuracji, bo może to skutkować komplikacjami, nieraz poważniejszymi niż sama choroba. Należą do nich m.in. zapalenie opłucnej, ropień płucny, posocznica (zatrucie krwi). Jeżeli leczenie przebiega z zastosowaniem antybiotyków, nie należy samodzielnie brać dodatkowych leków i witamin, gdyż może to grozić interakcją.

Zapalenie płuc u dzieci

Dzieci są jedną z grup ryzyka zachorowania na zapalenie płuc z kilku przyczyn. W placówkach edukacyjnych ciężko zadbać o właściwą higienę wszystkich dzieci, które lubią dzielić się jedzeniem i zabawkami. Maluchy często biorą zabawki do ust, co umożliwia przenoszenie drobnoustrojów. Co więcej, u dzieci system odpornościowy dopiero jest budowany i chociaż z niewielką infekcją doskonale sobie radzi, zapalenie płuc może okazać się większym wyzwaniem. W końcu, niedoleczone zapalenie płuc ma tendencję do nawracania, również jako komplikacja po grypie lub infekcji wirusowej.

Zapobieganie zapaleniu płuc

Nie zawsze można się przed tą chorobą uchronić, ponieważ często nie ma się świadomości kontaktu z osobą zakażoną. Jest jednak kilka rzeczy, które można zrobić, aby zminimalizować to ryzyko. Należy przykładać szczególną wagę do higieny, szczególnie rąk, podczas sezonu infekcyjnego. Dokładne ich mycie po przyjściu z zewnątrz to najprostszy sposób na zachowanie zdrowia. Higiena jamy ustnej również pomaga wzmocnić system ochronny organizmu przed bakteriami. Wspieranie odporności, szczególnie dzieci i osób starszych, może nie uchroni przed chorobą całkowicie, ale z pewnością pomoże w jej wyleczeniu. Palenie tytoniu istotnie zwiększa ryzyko zachorowania, dlatego dla własnego zdrowia najlepiej zrezygnować z tego nawyku. Jednak najważniejszą rzeczą, którą pacjent może zrobić, to zgłosić się do lekarza w odpowiednim momencie i nie bagatelizować niepokojących objawów.

Zastrzegamy, że niniejszy serwis ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Żadna treść w nim zamieszczona nie stanowi porady medycznej, dietetycznej, kosmetologicznej ani farmaceutycznej. Pracownicy Serwisu dokładają wszelkich starań, aby treść w nim zamieszczona była zgodna z najnowszą wiedzą medyczną, jednakże droga profilaktyki oraz leczenia zależy wyłącznie od Pacjenta i jego lekarza. Serwis nie udziela porad medycznych ani świadczeń zdrowotnych w rozumieniu ustawy art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.

Właściciel Serwisu jest jedynym podmiotem władnym rozpowszechniania treści w nim zamieszczonych. Żaden utwór nie może być powielany i/lub rozpowszechniany w żaden sposób bez pisemnej zgody Właściciela. Jakiekolwiek naruszenie tego zapisu, w formie drukowanej, mechanicznej czy elektronicznej, jest zabronione prawnie.