Jak hartować organizm przez cały rok – zasady, porady i przeciwskazania
W starożytności zauważono pozytywny wpływ zimna na ludzki organizm. Obecnie dużą popularnością cieszy się morsowanie oraz bose spacery po śniegu. Jak zwiększyć swoją odporność, aby uchronić się przed niechcianymi infekcjami? Zaprzyjaźnijmy się ze zmienną pogodą, hartujmy ciało, dbajmy o zdrową dietę i zażywajmy suplementy na odporność. Takie kompleksowe podejście może uchronić nas przed wirusami i bakteriami.
Zasady hartowania organizmu
- hartowanie rozpoczynamy tylko wówczas, gdy nic nam nie dolega, a nasz stan zdrowia można określić jako dobry. Dla osób, które jeszcze nigdy nie hartowały swojego organizmu, zaleca się, aby ten proces rozpoczęły latem, gdy jest ciepło. Ciało będzie mogło się zaadoptować do nowych warunków i będzie mu łatwiej jesienią i zimą znosić niższą temperaturę
- jeśli pojawią się jakiekolwiek symptomy choroby, należy wstrzymać proces hartowania i skupić się na pełnym powrocie do sił
- systematyczność jest bardzo ważna – pojedynczy spacer w wietrzny dzień lub zimny prysznic będzie tylko incydentem. Nasze działania powinny być rozplanowane, tak aby miały miejsce codziennie z przerwami na ewentualne niedyspozycje. Proces hartowania będzie bardziej efektywny, jeśli wybierzemy aktywności, które lubimy, jak na przykład jazda rowerem lub spacerowanie. A jeśli nie mamy czasu, to można przy okazji codziennego prysznica zacząć polewać się raz zimną, a raz ciepłą wodą
- do hartowania należy podejść z rozwagą i spokojem. Nie róbmy nic na siłę, bodźce, które mają nas hartować, powinny być delikatne i z czasem zwiększane. Proces hartowania zacznijmy od małych kroczków – na przykład od krótkich, ale codziennych spacerów
- na hartowanie nigdy nie jest za późno, ale zaleca się, aby rozpocząć je już od najmłodszych lat, aby jego efekty mogły owocować w dorosłym życiu
- do hartowania należy podejść indywidualnie i przed jego rozpoczęciem zasięgnąć opinii lekarza
Sposoby na hartowanie organizmu
Poniżej przedstawiamy 5 sposobów na hartowanie organizmu. Wybierając idealny dla siebie rodzaj, należy przede wszystkim kierować się swoimi predyspozycjami i stanem zdrowia. Dla jednych morsowanie będzie niesamowitą przygodą, a dla innych codzienny spacer może być wyzwaniem, co nie zmienia faktu, że wachlarz możliwości jest bogaty.
Morsowanie
Morsowanie, to krótkie zanurzenie lub kąpiel w zimnej wodzie, najczęściej odbywa się w otwartych akwenach, na przykład w jeziorze, rzece lub morzu. Czas morsowania jest indywidualnie dobierany do każdego z nas, zwykle jednak trwa od 3 do 5 minut. W Polsce morsowanie uprawia się od jesieni do wiosny, gdy temperatura w zbiornikach wodnych spada poniżej 15˚C. Optymalnie woda do morsowania powinna mieć temperaturę w przedziale między 5 a 10˚C, dzięki temu organizm jest w stanie szybko się zaadaptować do zimna. Temperatura wody poniżej 5˚C nie jest zalecana dla początkujących morsów ani dla osób mających problemy z sercem. Zauważono, że regularne wystawianie ciała na działanie niskiej temperatury sprzyja lepszemu samopoczuciu, przyspiesza regenerację po wysiłku, zwiększa tolerancje organizmu na zimno oraz chroni przed działaniem wolnych rodników. Przed rozpoczęciem przygody z morsowaniem zaleca się jednak konsultację z lekarzem, ponieważ ta forma aktywności wiąże się z pewnym ryzykiem.
Chodzenie boso
Spacery na bosaka pomagają poprawić pracę naszego układu immunologicznego. Boso można spacerować latem przez 3 minuty po trawie zroszonej rosą, a zimą przez 30 sekund po śniegu. Po każdym z takich spacerów należy dokładnie osuszyć stopy i ubrać skarpetki, aby nie wyziębić kończyn. Inną możliwością są spacery po mokrej trawie lub kamieniach. W domowym zaciszu można brodzić w zimnej wodzie w wannie lub misce. Takie zabiegi pobudzą krążenie i wzmocnią naszą odporność, dzięki czemu mamy szansę być mniej podatni na działanie wirusów i bakterii. Chodzenie boso jest bardzo zdrowe, jeśli możemy, stosujmy je częściej, ponieważ dodatkowo zmniejsza stres, sprzyja prawidłowej postawie ciała.
Zimny prysznic
Polewanie ciała na przemian raz ciepłą, a raz zimną wodą poprawia krążenie, uelastycznia skórę i poprawia odporność. Taki prysznic można stosować na całe ciało lub miejscowo na wybrane partie. Natrysk należy zakończyć zimną wodą.
Spacery bez względu na pogodę
Aktywność na świeżym powietrzy doskonale dotlenia organizm, pobudza go do działania i buduje naszą odporność. Wychodźmy na zewnątrz bez względu na pogodę, nawet jeśli miałby to być kilkuminutowy spacer. Możemy też maszerować, biegać, jeździć na rowerze lub uprawiać inny sport na świeżym powietrzu, który sprawia nam przyjemność. Dzięki codziennej dawce ruchu wzmacniamy swoje mięśnie, poprawiamy postawę i opóźniamy procesy starzenia. Pamiętajmy, że nie ma złej pogody na spacer, co najwyżej jest źle dobrane ubranie.
Sauna
Sauna powoduje intensywne pocenie się, a przez to usuwanie z organizmu toksyn, dodatkowo pobudza przemianę materii. Regularne korzystanie z sauny może wzmocnić naszą odporność i zabezpieczyć nas przed chorobami dróg oddechowych taki jak: przeziębienie, katar lub ból gardła. Wyróżniamy 4 typy sauny: sucha, parowa, mokra i infrared (na podczerwień). Korzystanie z sauny rozluźnia i pozwala się zrelaksować.
Hartowanie organizmu dziecka
Hartowanie dziecka, to doprowadzenie do stanu, w którym układ odpornościowy dziecka będzie umieć sam odpowiedzieć na zagrożenie w postaci wirusów i bakterii. W tym celu pobudza się organizm do działania na przykład za pomocą niskiej temperatury. Młody człowiek, który większość czasu przebywa w domowym cieple, a na dwór wychodzi tylko podczas dobrej pogody, po zetknięciu z chłodem jest bardziej podatny na infekcje. A dzieje się tak, ponieważ jego organizm nie jest przyzwyczajony do zimna i zamiast zwalczać wirusy bądź bakterie, w pierwszej kolejności stara się zniwelować skutki wyziębienia.
Zasady hartowania dziecka:
- ustawić w pomieszczeniach 20˚C, jest to optymalna dla organizmu temperatura. Wyższa temperatura w pokoju może spowodować, że organizm będzie mniej odporny na działanie zimna
- wietrzyć pomieszczenie – zaleca się otworzyć w pokoju okno na oścież i zamknąć drzwi. Po 15 minutach powietrze w pomieszczeniu będzie rześkie i pozbawione zaduchu. Naturalnie na czas wietrzenia dziecko i inni domownicy powinni przebywać w innej części mieszkania
- nie ubierajmy dziecka na spacer zbyt grubo – spójrzmy na siebie, jeśli nam wystarczy bluzka z długim rękawem i spodnie, to dla dziecka taki zestaw też będzie dobry, nie ma potrzeby dokładać mu dodatkowego sweterka. Zbyt wiele warstw może doprowadzić do przegrzania, a spocone ciało w kontakcie z chłodniejszym powietrzem wychładza się i jest bardziej podatne na infekcje
- codzienny spacer – każda pogoda na spacer jest dobra, czasem należy się tylko cieplej ubrać, lub włożyć kalosze i uzbroić się w parasolkę. Dzieci, które do tej pory przebywały na dworze, tylko podczas sprzyjających warunków atmosferycznych powinny się powoli zaaklimatyzować do chłodu. Niemowlaki i małe dzieci można odpowiednio ubrać i na początek wystawić w wózku na balkon na kilka minut. Czas „werandowania” można wydłużać każdego dnia o kilka minut, by ostatecznie wybrać się na krótki spacer. Czas spaceru należy również stopniowo wydłużyć, tak aby dziecko miało szansę przyzwyczaić się do chłodnego powietrza.
Zalety regularnego hartowania organizmu
Zimna woda od starożytności była wykorzystywana do celów medycznych, Hipokrates zalecał ją do leczenia krwawień, obrzęków i bolesnych urazów. W XIX wieku, napoleoński chirurg Dominique-Jean Larrey zauważył, że kończyny odpowiednio długo okładane śniegiem z lodem można prawie bezboleśnie amputować. Aktualnie terapie z użyciem zimnej wody stosuje się nie tylko dla zdrowia, ale i urody.
Poniżej przedstawiamy korzyści płynące z hartowania organizmu:
- lepsza odporność i reakcja immunologiczna organizmu na wirusy i bakterie
- wzmocnienie osłabionego po chorobie organizmu
- efektywniejsza reakcja ciała na nagłe zmiany temperatury
- polepszenie kondycji
- poprawienie krążenie krwi i dotlenie komórek
- zmniejszenie bolesności mięśni po wysiłku fizycznym
- wzrost ilości endorfin i noradrenaliny we krwi
- zwiększony poziom odczuwanej energii
- lepsza przemiana materii
- opóźnienie procesów starzenia skóry i korzystny wpływ na jej elastyczność
Hartowanie organizmu — przeciwwskazania
Warto pamiętać, że hartowanie nie jest wskazane dla osób, które:
- aktualnie są chore, na przykład przechodzą przez drobne infekcje
- cierpią na przewlekłe choroby
- mają niedobór odporności
- lub są leczone lekami celowo wyciszającymi układ odpornościowy
Przed rozpoczęciem hartowania należy skonsultować się z lekarzem, który zna historię naszych chorób i będzie mógł nam doradzić odpowiednie dla nas formy hartowania lub ich całkowicie zakazać.
Hartowanie ciała w połączeniu z preparatami na wzmocnienie odporności, dobrymi wyborami żywieniowymi oraz aktywnością fizyczną może uchronić nas przed chorobami i poprawić działanie układu immunologicznego. Zaletą hartowania jest to, że nie wymaga zakupu sprzętu. A dodatkowo można je wykonywać przy okazji brania prysznica. Sposobów na wzmocnienie odporności jest dużo, wybierzmy, te, które najbardziej do nas przemawiają i cieszmy się zdrowiem przez cały rok.
Źródła:
Barbara Wasiewicz, „Zimno, które leczy”, Po dyplomie, https://podyplomie.pl/medical-tribune/20006,zimno-ktore-leczy#:~:text=Pierwsze%20wzmianki%20dotycz%C4%85ce%20miejscowego%20dzia%C5%82ania,to%2C%20%C5%BCe%20Avicenna%20(ryc, [Dostęp dn. 25-01-2024 r.]
Geert A. Buijze ,Inger N. Sierevelt,Bas C. J. M. van der Heijden, „The Effect of Cold Showering on Health and Work: A Randomized Controlled Trial“, Jurnal Plos One, https://doi.org/10.1371/journal.pone.0161749 [Dostęp dn. 25-01-2024 r.]
„Morsowanie – jaka temperatura wody, aby lodowate kąpiele były bezpieczne dla morsów?”, Viby, https://viby.pl/morsowanie-jaka-temperatura-wody/#:~:text=Optymalna%20temperatura%20wody%20do%20morsowania%20to%20oko%C5%82o%205%2D10%20stopni%20Celsjusza [Dostęp dn. 25-01-2024 r.]
„O nieocenionych zaletach chodzenia bosko. Z cyklu w zdrowym ciele zdrowy duch”, Dziennik Warto Wiedzieć, https://wartowiedziec.pl/serwis-glowny/styl-zycia/21019-o-nieocenionych-zaletach-chodzenia-boso-z-cyklu-qw-zdrowym-ciele-zdrowy-duchq#:~:text=R%C3%B3%C5%BCne%20badania%20naukowe%20dowodz%C4%85%2C%20%C5%BCe,po%20czym%20dok%C5%82adnie%20wysuszy%C4%87%20stopy [Dostęp dn. 25-01-2024 r.]
R. Wesołowski, M. Gackowska, A.Woźniak, „Oddziaływanie zimna na organizm człowieka – morsowanie jako forma rekreacji ruchowej”, Research Gate, https://www.researchgate.net/publication/269762998_Oddzialywanie_zimna_na_organizm_czlowieka_-_morsowanie_jako_forma_rekreacji_ruchowej, [Dostęp dn. 25-01-2024 r.]
