Suplementacja przy insulinooporności – czy jest potrzebna?
Przyczyny insulinooporności
Przyczyn insulinooporności doszukiwać się należy w różnorodnych czynnikach. Należy do nich m.in. podłoże genetyczne. Jeśli w rodzinie występowały tego typu problemy zdrowotne, istnieje większe ryzyko ich rozwinięcia u nas. Na insulinooporność składa się również brak aktywności fizycznej oraz nadmierne spożycie cukrów prostych oraz tłuszczów nasyconych. Stan ten może również z większym prawdopodobieństwem rozwinąć się u osób, które już uskarżają się na nadmierną masę ciała.
IO powiązana jest też z innymi schorzeniami, w tym PCOS (zespół policystycznych jajników), niedoczynnością tarczycy oraz otyłością. Jest również związana z zespołem metabolicznym, a niektórzy badacze wręcz uważają, że jest jego najsilniejszym czynnikiem. Do zespołu metabolicznego należy: nadmierna masa ciała, hipercholesterolemia, problemy sercowo-naczyniowe.
Schemat rozwoju insulinooporności
Insulina powstaje w komórkach beta znajdujących się w trzustce. U zdrowej osoby jest uwalniana w odpowiedzi na podwyższony poziom glukozy we krwi. Glukoza pojawia się tam z posiłków lub napojów. Jeśli spożywane cukry mają prostą budowę, powodują szybki wzrost glukozy we krwi, bo ich trawienie zajmuje mało czasu. Charakteryzuje się to szybkim wzrostem energii. Jako że glukozy naraz we krwi znajduje się dużo, odpowiednia ilość insuliny jest uwalniana, by umożliwić jej dotarcie do poszczególnych tkanek. Jednak im więcej tych zwyżek glukozowych, tym więcej również gwałtownych spadków na skutek działania insuliny. Przy insulinooporności te mechanizmy są zaburzone.
Z czasem receptory insulinowe w tkankach stają się coraz mniej wrażliwe na nią. W rezultacie, spożywane cukry, które przekształca się w glukozę, nie są właściwie wchłaniane lub usuwany, a odkładany – albo w postaci glikogenu w wątrobie (tu mechanizm jest prawidłowy) albo w formie tkanki tłuszczowej trzewnej. Im więcej tłuszczu trzewnego, tym jeszcze mniej wrażliwości na insulinę. W ten sposób stan się okresowo pogłębia.
Leczenie farmakologiczne insulinooporności
Farmakologiczne leczenie insulinooporności polega na przyjmowaniu leków o działaniu regulującym proces uwrażliwiania tkanek na wydzielaną insulinę. Najczęściej stosowana jest metformina, lek często przepisywany razem z insuliną na cukrzycę typu 2. Zadaniem metforminy jest przede wszystkim zmniejszenie stopnia, w jakim glukoza jest wytwarzana i wysyłana do krwi przez wątrobę. Dzięki temu jej poziom może się obniżyć, co już pozwala na lepsze kontrolowanie wytwarzania insuliny. Ponadto, metformina zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę. Efektywniej pobierają one glukozę z krwi i wykorzystują ją jako źródło energii. W końcu, dzięki tej substancji czynnej, glukoza w mniejszym stopniu wchłaniana jest w jelitach, a zamiast tego – jest wydalana. Takie kilkutorowe działanie jest nieraz łączone z insuliną u osób chorych na cukrzycę typu 2, bo nie dość, że do organizmu dostarczamy sam hormon, to ułatwiamy mu reagowanie na nią.
W insulinooporności wykorzystywane są również nowoczesne leki przeciwcukrzycowe, które przybrały sobie łatkę odchudzających. Mogą one pomóc w walce z insulinoopornością u osób już otyłych, na które metformina nie działa lub u których proces poprawy trawienia cukrów jest mocno utrudniony przez znacznie wyższą masę ciała.
Insulinooporność – leczenie dietą i ćwiczeniami
Leki wpływające na procesy metaboliczne nie zawsze są konieczne w leczeniu insulinooporności. Jeśli została ona wystarczająco wcześnie wykryta, można ją odwrócić odpowiednio dobraną dietą oraz aktywnością fizyczną. Styl życia jest bowiem jednym z najsilniejszych czynników wpływających na rozwój tego stanu metabolicznego.
Dieta na insulinooporność powinna ograniczać cukry proste, ale nie węglowodany jako takie. Najbardziej intuicyjnym sposobem na to jest zamiana jasnego pieczywa i makaronów wytwarzanych z oczyszczonych zbóż na te pełnoziarniste, żytnie i orkiszowe ciemne, oczywiście jeśli stan żołądka na to pozwala. Warto do jadłospisu włączyć kasze z pełnego ziarna oraz ryż basmati. Pełne ziarno zawiera błonnik, który w naturalny sposób spowalnia trawienie węglowodanów, a ryż basmati, chociaż jest koloru białego, ma de facto niski indeks i ładunek glikemiczny.
W leczeniu insulinooporności znaczenie mają również tłuszcze nienasycone. Wspomagają one pracę serca oraz mogą zwiększyć wrażliwość na insulinę. Znajdziemy je w olejach: rzepakowym, z oliwek i lnianym, awokado, nasionach i orzechach, a także w rybach, szczególnie tłustych morskich. W przypadku mięsa i nabiału, warto wybierać chude białko, a więc białe mięso i odtłuszczone produkty mleczne (zwracając uwagę na to, aby nie były one docukrzane i bez zbędnych dodatków).
Przy wyborze aktywności fizycznej pamiętać należy, by była ona umiarkowana, a nie intensywna, oraz by dawać swojemu organizmowi czas na regenerację. Lepiej postawić na codzienną, lekką do średniej, regularną aktywność, niż bardzo intensywną 2-3 razy w tygodniu. Ma to związek z produkcją kortyzolu, która jest nieco rozregulowana przy insulinooporności, a która zaburza utratę tkanki tłuszczowej (w tym tłuszczu trzewnego).
Suplementy przy IO – kiedy?
Po pierwsze, suplementy przy insulinooporności należy przyjmować wtedy, gdy zostanie to zalecone przez naszego lekarza na podstawie wywiadu, stanu zdrowia i realnych niedoborów. Włącza się je do codziennego rytuału z uwagi na ich potencjalne działanie uwrażliwiające tkanki na insulinę. Mogą wspomagać leczenie insulinooporności, ale jeśli przyjmujemy jakiekolwiek leki, ich dobór powinien bezwzględnie zostać przedyskutowany ze specjalistą.
Jakie suplementy przy IO czasem są zalecane?
Nie ma jednoznacznych badań wskazujących na fakt, że suplementy przy insulinooporności są skuteczne, chociaż niektóre związki wykazywały większą efektywność niż placebo. Badania parasolowe przeprowadzone w 2022 roku wykazały, że jedynym składnikiem, który miał dowiedzioną skuteczność w zwiększaniu wrażliwości komórek na insulinę w IO była witamina D. Innymi suplementami, które były badane pod kątem zmniejszania poziomu cukru we krwi oraz HbA1c, ale w cukrzycy typu 2, były: chrom, kwasy omega-3, magnez, a także niektóre gatunki probiotyków.
W przypadku tych ostatnich wykazano, że Lactobacillus i Bifidobacterium mogą wpływać pozytywnie na mikrobiotę jelitową, a to z kolei miało wpływ na zmniejszenie stanu zapalnego organizmu oraz otyłością. Mogą one wpływać na produkcję tak zwanego hormonu sytości – glukagonopodobnego peptydu – 1 oraz, co u osób otyłych jest zaburzone.
Badano również wpływ witaminy C na kontrolę glikemii. Wykazano, że u osób z cukrzycą typu 2 jest ona skuteczna w kontrolowaniu glikemii, chociaż więcej badań jest potrzebnych w celu ustalenia optymalnej dawki i czasu stosowania. Ponadto, właściwości przeciwutleniające kwasu askorbinowego zwiększa skuteczność insuliny w wykorzystywaniu glukozy krążącej we krwi, a także zmniejsza stres oksydacyjny komórek i mięśni szkieletowych.
W przypadku witaminy D, która okazała się jedynym związkiem skutecznym w przypadku stricte insulinooporności, znaczenie miał fakt, że u osób we wczesnych etapach cukrzycy typu 2 i w dalszych jej etapach u pacjentów wykazano duże niedobory witaminy D. Ma ona znaczenie dla wykorzystywania wapnia w organizmie, a proces wydzielania insuliny jest zależny od tego minerału. Zatem wykazano, że witamina D może być skuteczna w kontroli glikemii i bardziej efektywnego wydzielania insuliny.
Niedobór cynku został skorelowany z insulinoopornością i cukrzycą typu 2 i jako jeden z niezbędnych nam pierwiastków śladowych powinien być regularnie dostarczany do organizmu – najlepiej z dietą, ale jeśli jest to niemożliwe, to również w suplementacji. Bierze udział w wielu procesach związanych z wydzielaniem, krystalizacją i magazynowaniem insuliny. Jego skuteczność w leczeniu insulinooporności nie została jednoznacznie dowiedziona, ale może to być jeden z tych związków, które mogą wspomóc organizm w IO.
W przypadku kwasów wielonienasyconych omega-3, są one bardzo istotne dla zdrowia serca i układu naczyniowego. Wspomagają naszą walkę z wysokim cholesterolem, a niektóre badania sugerują, że mogą być również pomocne w zmniejszaniu masy ciała (chociaż nie odchudzają, a raczej należy je połączyć z dietą i ćwiczeniami). Wykazują działanie przeciwzapalne. Lepsza kondycja serca i niższy poziom cholesterolu może być pomocny w walce z insulinoopornością, dlatego warto rozważyć razem ze swoim lekarzem przyjmowanie tego typu suplementu.
Coraz popularniejszym suplementem staje się berberyna, która okazała się skuteczna w regulowaniu glukozy we krwi oraz cholesterolemii, insulinooporności u osób z zespołem metabolicznym. Regularne przyjmowanie berberyny okazało się stymulować insulinę przez wolne kwasy tłuszczowe, a więc przez tkankę tłuszczową, a także zmniejszać stan zapalny. Nie ma niestety dostępnych długofalowych danych o bezpieczeństwie stosowania berberyny, dlatego przyjmowanie tego oraz innych suplementów diety w insulinooporności powinno być zawsze poprzedzone badaniami i konsultacją lekarską.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
