Jakie właściwości ma lipa drobnolistna – zastosowanie i działanie
Lipa drobnolistna – jak ją rozpoznać?
Lipa drobnolistna (z łac. Tilia cordata Mill.) to drzewo, które osiąga do 25 metrów wysokości, ma zaokrągloną koronę, cienkie gałązki, liście w kształcie serca o długości od 4 do 8 centymetrów i biało-żółty kwiatostan (z 3 do 15 kwiatów) z licznymi pręcikami. Kwitnie od czerwca do lipca, a jej owocem jest drobny i nagi orzech o cienkiej łupinie. Drzewo to jest gatunkiem pospolitym w Polsce – często sadzonym, może rosnąć pojedynczo lub w grupach.
Lipa drobnolistna a szerokolistna – jakie są różnice?
Lipa szerokolistna jest nieco wyższym drzewem niż jej drobnolistna kuzynka, ponieważ osiąga do około 30 metrów wysokości. Jej liście są zdecydowanie większe – mają od 7 do 12 centymetrów długości i przybierają kształt sercowojajowaty. Kwiatostan lipy szerokolistnej jest nieco mniej liczny, bo składa się z 3 do 7 kwiatów, a owocem jest kulisty i omszony orzech.
Kiedy zbierać lipę i jak ją przechowywać?
Surowcem pozyskiwanym z lipy dla celów leczniczych są jej kwiaty (z łac. Flos Tiliae) wraz z podsadką. Zbiera się je na początku okresu kwitnienia, czyli od lipca, gdy kwiaty są jeszcze zamknięte w pąkach. Do zbiorów najlepiej wybrać miejsca z dala od ulic i innych zanieczyszczeń. Kwiaty suszy się w przewiewnym i zacienionym miejscu w temperaturze nieprzekraczającej 35˚C. Gotowy susz można przechowywać nawet przez rok w szczelnych i ciemnych pojemnikach. Wsypując ususzone kwiaty do wybranego naczynia, należy zwrócić uwagę, aby miały odpowiednio dużo miejsca, dzięki temu unikniemy zbędnego kruszenia i ich zgniatania.
Lipa drobnolistna właściwości lecznicze
Kwiaty lipy są bogatym źródłem rozmaitych związków chemicznych, które wspierają jej właściwości lecznicze, można wśród nich znaleźć między innymi:
- flawonoidy – głównie pochodne glikozydowe kwercetyny, kemferolu i akacetyny. Flawonoidy wykazują właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne
- polifenole – katechiny, które eliminują wolne rodniki
- śluz – ma łagodne działanie przeciwzapalne
- olejki eteryczne – geraniol, eugenol i farnezol – choć jest ich niewiele, to są wyczuwalne, wykazują między innymi działanie antyseptyczne i przeciwbólowe
- kwasy organiczne – glutaminowy, jabłkowy i winny – mogą wspomagać trawienie, działać antyseptycznie i przeciwzapalnie
- witaminy – B3 (niacyna) pełni funkcje przeciwutleniacza i C – zmniejsza objawy przeziębienia
Lipa jest często dodatkiem do syropów napotnych na przykład Lipomal, a także preparatów kojących ból gardła – Floradix Gardło.
Lipa drobnolistna, na co pomaga?
Kwiat lipy był powszechnie stosowany w medycynie ludowej jako środek napotny, moczopędny, przeciwgorączkowy, osłaniający i uspokajający. Aktualnie jest składnikiem wielu leków, mieszanek ziołowych i suplementów.
Łagodzi objawy przeziębienia i grypy
- napar z suszonej lipy może być stosowany jako łagodny środek napotny podczas delikatnych przeziębień, którym towarzyszy podwyższona temperatura.
- związki śluzowe kwiatów lipy drobnolistnej mają właściwości osłaniające i powlekające, dzięki czemu zmniejszają ból gardła, wspierają efektywny kaszel i ewakuację plwociny zalegającej w drogach oddechowych
Działa Uspokajająco
- kwiaty lipy mają substancje lotne oraz związki flawonoidowe, które wykazują właściwości uspokajające i mogą być stosowane w warunkach domowych podczas nadmiernej pobudliwości nerwowej
- wyciąg z kwiatostanu lipy wydłuża czas snu i działa relaksacyjnie. Można sporządzić z niego napar do picia lub do dodania do odprężającej kąpieli
Wspiera Trawienie
- napar z kwiatostanów lipy delikatnie zmniejsza napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego oraz wspiera wydzielanie soku żołądkowego i zwiększa przepływ żółci do dwunastnicy, dzięki czemu ułatwia trawienie i przyswajanie składników pokarmowych.
Napar z lipy do picia
Napar sporządzony z kwiatów lipy może przyczynić się do obniżenia gorączki, ułatwia zasypianie i działa kojąco po długotrwałym wysiłku umysłowym.
Składniki na 1 szklankę:
- 1 łyżka stołowa ususzonych kwiatów lipy
- 1 szklanka wrzątku
- opcjonalnie miód lub sok malinowy do posłodzenia
Przygotowanie:
Do 1 szklanki należy wsypać susz i zalać go wrzątkiem, przykryć spodkiem i parzyć przez kwadrans. Po tym czasie napar należy odcedzić i pić 3 do 4 razy dziennie po pół szklanki między posiłkami. Napój można według uznania dosłodzić za pomocą miodu lub soku z malin. W sytuacji, gdy nie mamy dostępu do lipowego suszu, można skorzystać z aptecznych mieszanek, na przykład z herbatki na odporność. Jeśli po kilku dniach stosowania naparu nie nastąpi poprawa stanu zdrowia, należy skontaktować się z lekarzem.
Napar z lipy do kąpieli
Kąpiel z dodatkiem naparu z kwiatów lipy działa uspokajająco i kojąco, zwłaszcza dla osób, które są niewyspane lub podczas rekonwalescencji.
Składniki na 1 kąpiel:
- 200-300 gramów kwiatów lipy
- 1 litr letniej wody
Przygotowanie:
Lipowy susz należy zalać wodą i gotować na małym ogniu przez około 20 minut. Po tym czasie napar należy odcedzić i dolać do kąpieli. Niewątpliwie taka kąpiel nie zastąpi kuracji zaleconej przez lekarza, ale może stanowić uzupełnienie jego zaleceń.
Kwiat lipy przeciwwskazania
Napary, mieszanki ziołowe i inne preparaty, w skład których wchodzi kwiatostan lipy, powszechnie są uznawane za bezpieczne i odpowiednie dla dzieci w wieku od 4 do 12 lat oraz dorosłych. A jakie są przeciwskazania do ich stosowania?
- jak dotąd nie przeprowadzono badań, które by potwierdziły szkodliwy wpływ kwiatów lipy na płód. Z tego powodu nie zaleca się podawania preparatów z lipy kobietom ciężarnym lub podczas karmienia piersią
- preparaty z lipy powinny być stosowane z rozwagą lub po konsultacji z lekarzem przez osoby cierpiące na choroby serca z uwagi na potencjalne działanie kardiologiczne
- osoby skłonne do alergii powinny ostrożnie stosować preparaty z kwiatów lipy, ponieważ mogą one u nich wywołać uczulanie w postaci na przykład: świądu skóry, rumienia, kichania czy łzawienia oczu. Na tę chwilę częstotliwość takiego działania nie jest jeszcze znana.
Źródła:
1. D. Tuszyńska-Kownacka, T. Starek, „Zioła w polskim domu”, Wydawnictwo Warta, Warszawa 1987, Wydanie I, str.128-130
2. J. Krajewska, „Właściwości lecznicze kwiatostanów lipy (Tiliae inflorescentia)”, Lek w Polsce, https://www.lekwpolsce.pl/download.php?dokid=547c4529c7cbd&preview=1, [Dostęp dn. 04-04-2024 r.]
3. J. Moszowicz, „Przewodnik do oznaczenia krajowych roślin zielarskich”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne”, Warszawa 1985, Wydanie II, str. 253-255
4. J. Volák, J. Stodola, „Rośliny Lecznicze”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne”, Warszawa 1987, str. 290-291
5. N. Nurzyńska-Wierdak, „Właściwości lecznicze i wykorzystanie w fitoterapii niektórych gatunków roślin drzewiastych. Drzewa liściaste półkuli północnej”, Biblioteka Nauki, Katedra Warzywnictwa i Roślin Leczniczych, Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ANNALES UMCS VOL. XXVI (2) SECTIO EEE HORTICULTURA 2016, https://bibliotekanauki.pl/articles/2184899.pdf, [Dostęp dn. 03-04-2024 r.]
